Тәуелсіздіктің қарлығашы
1986 жылғы Желтоқсан оқиғасы азаттықтың алғашқы белгісіндей болған еді. Кеген ауданының тумасы Нұргүл Қызайбекова 1986 жылдың 16-17 желтоқсанында қазақ жастарымен бірге алаңға шықты. 18 жастағы қызды халықтың тағдыры алаңдатты. Намысты қолдан бермей, «Әр ұлттың өз қолбасшысы болсын!» деген ұстанымын алға тартты. Желтоқсан оқиғасының қасіретті де қаһарлы үш күні Нұргүл Қызайбекованың жадында әлі жаңғырып тұр.
Нұргүл Иманәліқызы 1968 жылы бірінші қаңтарда Алматы облысы, Кеген ауданы, Жалағаш ауылында дүниеге келген. 1975-1985 жылдар аралығында Жалағаш қазақ орта мектебін үздік аяқтап, Қаскелең педагогикалық училищесінің «Мектепке дейінгі тәрбие» бөліміне оқуға түсті. 1987 жылы оқуын тәмамдап, Қарақалпақ АССР-і, Қоңырат ауданы, Раушан совхозында Ерғараев Байқадаммен тұрмыс құрып, еңбек жолын сол ауылдағы «Қарлығаш» балалар бақшасында тәлімгер болып бастады. 1998 жыл аралығында осы балабақшада еңбек етті. 1998 жылдың ақпан айында жолдасының қайтыс болуына байланысты, өзінің туып өскен ауылы Жалағашқа екі қызымен көшіп келді. 2000 жылдан қазіргі уақытқа дейін жеке кәсіпкерлікпен шұғылданып келеді. Жалағаш ауылының аналар кеңесінің төрайымы, Сәрсенбай Бейсембетұлы атындағы орта мектебінің «Қамқоршылық» кеңесінің төрайымы. Екі қызды өсіріп, тұрмысқа беріп, төрт немеренің әжесі болып отырған ана. Мәслихат депутаттарының VIII шақырылымында Аудандық Мәслихатының депутаты болып сайланды. Бірнеше рет ауылдық, аудандық әкімдерінің алғыс хаттарымен «Желтоқсан оқиғасына 30 жыл», «Желтоқсан оқиғасына 35 жыл», «Маслихаттың 30 жылдығы медалдарымен, облыстық Маслихат төрағасының грамотасымен марапатталған. Республикалық «Мәдениеті ана- мәдениеті ұлт» жобасы аясында 2024 жылғы ауылдық округі аналар кеңесінің атқарған жұмыстары барысында «Үздік ауылдық округ Аналар кеңесі-2024» қорытындысы бойынша ІІ дәрежелі дипломмен марапатталды.
1986 жылы 16 желтоқсан оқиғасына қатысып, сол күнгі қиямет күнді, ұлттың азаттығы үшін мехнат шеккен Нұргүл Иманәліқызы өз ойымен бөлісті. Олар Геннадий Колбиннің бірінші хатшы болып келуіне студенттер мен жас жұмысшылардың наразылығы бейбітті шерумен басталып, соңы милициялар мен студенттер арасындағы қатаң қақтығысқа ұласқан тартыс үш күн жалғасқанын айтты.
– 1986 жыл жастар үшін ең ауыр болды,- дейді Нұргүл Қызайбекова.
– Бізді орыс тілін білмегеніміз үшін кемсіткен болатын. Желтоқсан оқиғасы- өзіңді көрсетіп, еңсеңді көтеретін күндер болды. Бірақ біздің шығуымыз ұлтшылдыққа қатысы жоқ. Албырт жастар, бойларын патриоттық сезім кернеп, не болады? Соңы немен бітеді, арандап қалмаймыз ба?- деп ойлауға мұршалары да жоқ. Тау басынан қатты жаңғырық шыққан кезде үдере көшетін көш сияқты. 1986 жылдың 16-17 желтоқсан күнгі жастар көтерілісі тау басынан лап қойған көшкіндей, не бір қарсылықтарды, ауыр соққыларды, бет қаратпас суық сулармен ұрғылаған азаптауларды елемей үлкен қамалды бұзып шықты. 70 жыл билеген орыстардың саясатына ауыр соққы берді. Қазақ жастарының ата-баба жерін ешкімге билетпейтінін, қорғай алатынын көрсетті. Әлі көз алдымда, Қаскелең қаласының түрмесі. Тағы да Елім, жерім деген қайсар қыздармен толықты. Қаскелең педагогикалық училищесінің көтерілген қыздарын әкеліп қамады. Жеке-жеке тергеулер басталды. Сен бастап шықтың деп мені бөлек алып кетті. Көтерілісші жастарды қамаған камераның алдына әкеліп қойды. Жастар аш болғандарына, астынан сыз өткеніне, тоңғандарына қарап отырған жоқ, бар дауыстарымен ән салып отырды. Арасында, -Қыздар шындарыңды айтыңдар,- деп айқайлап қояды. Тергеуден тағы бір жігітті алып шықты. Әбден таяқ жеген, әлсіреген. Аяғынан тұруға шамасы жоқ. Дәліздегі еденге лақтыра салды, еден тастай суық. Суық өтіп кетеді-ау,-деп ойлап жанына бардым. Үстінде тері кеудешесі бар екен, шешіп астына төсеп, аударып жатқыздым. Ауызы қан-қан. – Неге ұрып жатыр? Сендерден не сұрайды,- деп отыр едім, арқамнан дубинкамен салып қалды, атып тұрдым. Ашуым келіп кетті, ұрып тұрған қазақ жігіті. – Неге ұрасың? Ол да, сен де, мен де қазақпыз ғой? Намыс бар ма?- деп айқайлап жібердім. -Көресің, сен де осы жерде жатасың,- деп камера есігіне әкеліп қойды. Түс кезі болатын. Түсі сұсты, үстінде жаман көк халаты бар ер адам шелекпен тамақ әкелді. Камераның тамақ беретін терезесін аша бастады, сықыр-сықыр етеді. Дауысы қандай қорқынышты еді. Темір екі құлақшасы бар тостағандарға бір шөміш тамақ салып тастай берді. Іштегілер ұстап жатыр ма, жоқ па белгісіз. Камерадағы жігіттер цемент еденнің үстінде отыр. Бірақ, ол қиындықтар жастарды жасыта алмады. Қайрай түсті. Тәуелсіздік талай тарландардың қанымен, азапты күндерімен, тартысты түндерімен келген. Ойлап кетсең, әліге дейін денеңді дір еткізіп, арқаңды мұздатып жібереді. Тәуелсіздіктің қадірін білуіміз керек, оның ғұмыры ұзақ болуы үшін саналы, білімді, қайсар, тәрбиелі ұрпақ өсіруге міндеттіміз. Болашақ жастардың қолында, сол күн 38 жыл өтсе де күні бүгінгідей көз алдымызда. Қаза елі жасасын! Қазақ жастарының қанымен келген Тәуелсіздігіміз мәңгі жасасын!- деген желтоқсаншы Нұргүл Иманәліқызы келер ұрпақты қалай Отансүйгіштікке баулу турасында сөз қозғап, «Сол күн» атты өлеңімен сөзін қорытындылады.
Суық ызғар адам тәнін шарпыған,
Тұлпар сынды қара жерді тарпыған.
Суық қысып, тас еденге соққылап,
Бас көтертпей, төпелеген жаншыған.
Мойымады, қамықпады, саспады,
Қинағаннан, қиналудан қашпады.
Жігіттері қорған болған аруға,
Аямастан соққыға ұрып тастады.
Сондадағы бас алмады екіпінін,
Теңдік алар, Егемендік жетті күн.
Қанды айқас, сол күндердің жемісі,
«Бейбіт өмір» шұғыласын төкті күн.
Асқақтатсын, бейбіт күннің шуағы,
Өсе берсін, болашақтың ұланы.
Көк туымыз аманат боп ұрпаққа,
Көк аспанда мәңгі самғап тұрады.
Желтоқсан оқиғасына қатысқан, егемен елдің ертеңі болар есті ұрпақтың санасына ұлттық құндылықпен рухтың дәнін сеуіп жүрген, Тәуелсіздіктің қарлығашы Нұргүл Иманәліқызына алғыстан басқа айтарымыз жоқ.
Тәуелсіздік – қашанда қымбат ұғым. Ал, тәуелсіздікті сақтау әр қазақ баласы үшін қасиетті борыш. Осы жолда жүрген азаматтардың еңбегі қашанда ел есінде сақталмақ!
Дәурен ӘБУТӘЛІПОВ,
Кеген ауылы.
