Екпелерден бас тартуға бола ма?

Көптеген ата-аналарды жоспарлы екпелерден бас тартуға бола ма деген сұрақ мазалайды.Балаға екпе салдыру ата- ананың құқығы, себебі олар өз перзентінің өмірі мен денсаулығы үшін ол 18 жасқа толғанға дейін жауапты.Бірақ егер сіз екпеден бас тартуға бел бусаңыз, бас тарту заңды және медициналық тұрғыдан саналы қадам болуы тиіс.Бұдан басқа ол болашақта емханадармен, балабақшамен және мектеппен ешқандай қиындықтартуындамау үшін дұрыс рәсімделуі тиіс.

Екпелерден бас тартуға бола ма?
Профилактикалық екпелер міндетті және ерікті болып бөлінеді.Міндетті профилактикалық екпелердің мынандай түрлері айқындалады:
1) Жоспарлы профилактикалық екпелер;
2) Эпидемиологиялық көрсетілімдер бойынша профилактикалық екпелер.
«Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» ҚР Кодексі 85-бабына сәйкес Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты болатын және жеке тұлғалар инфекциялық және паразиттік ауруларға қарсы міндетті профилактикалық екпелерді алуға міндетті.
Медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде оларға қарсы міндетті профилактикалық екпелер жүргізілетін аурулардың тізбесін, екпелердіжүргізу тәртібін, мерзімдерін және халықтың профилактикалық екпелер топтарын Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды. Профилактикалық екпе жүргізу алдында медицина қызметкері егілетін адамды қарап –тексеруді жүргізеді.Медицина қызметкері оған, не оның заңды өкіліне профилактикалық екпе туралы, оның ықтимал қолайсыз көріністері мен одан бас тартудың салдарлары туралы толық және объективті ақпарат береді.
Медициналық қарсы көрсетілімдері жоқ жеке тұлғалар тізбеге сәкес эпидемиологиялық көрсетілімдер бойынша профилактикалық екпелерге жатады.
Жоспарлы профилактикалық екпелерді алмаған балаларды мектепке дейінгі ұйымдарға жіберу мектепке дейінгі ұйымдағы ұжымдық иммунитеттің шекті денгейіне жеткен кезде ғана жүзеге асырылады.
Ұжымдық иммунитет – вакциналармен алдын алатын инфекцияларға қарсы халықты жоспарлы профилактикалық екпелермен қамтудың шекті денгейіне жеткізу есебінен егілмеген адамдарды жанама қорғау.
Жоспарлы профилактикалық екпелерді алмаған балаларды мектепке дейінгі ұйымдарға жіберу мектепке дейінгі ұйымдағы ұжымдық иммунитеттің шекті денгейін уәкілетті орган айқындайды.
Инфекциялық аурулардың өршуін болдырмау мақсатында балалар, ұйымдасқан ұжымға профилактикалық екпелерді алғаннан кейін жіберіледі.Тіркеуді әр жағдайында үйымдасқан ұжымдарда инфекциялық ауруларды тіркелген жағдайда егілмеген адамдар, яғни инфекциядан қорғалмаған адамдар осы мекемелерге аурудың тоқталуына дейін келуден шеттетіледі, себебі инфекциялардан қорғалмаған.

Көптеген ата-аналар екпеден кейін
мүмкін болатын әсерлерді естіп, екпеден
мүлде бас тартады.
Екпеден кейінгі асқыну деген не ?
Бүгінгі күні вакциналар туралы халық арасында теріс пікірлер жиі айтылады. Себебі босанғаннан кейін жас ана жаңа туылған нәрестеге екпе салу қажеттігімен бетпе-бет келеді. Баланың жасы ұлғайған сайын екпелер де көбейеді. Екпелер – бұл балаға қамқорлық көрсетудің ең маңызды жолдарының бірі болып табылады.
Баспасөздегі екпелер туралы негізсіз сындар, екпеден кейінгі жеке жағдайларды есепке алмағанда, жұртты таң қалдыратын оқиғаларды күшейтумен байланысты. Иә, жағымсыз әсерлер барлық дәрілік заттарға, оның ішінде вакциналарға да тән қасиет.
Бұл жерде біз екі қағиданы анық ажырата білуіміз қажет: екпеден кейінгі әсер мен асқыну. Екпеден кейінгі әсерлер, олар екпе салынған жердің қызаруы, қышуы және дене қызуының аз уақытқа сәл көтерілуі. Бұл әсерлердің денсаулыққа зияны жоқ. Қазіргі заманауи вакциналарды балалар жақсы көтереді, сондықтан екпеден қорқудың қажеті жоқ. Бірақ екпеден бас тарту арқылы ата – аналар баласын жұқпалы аурулармен ересек кезінде сырқаттануына және олардың өте ауыр түрде өтуіне итермелейді.
Асқынулар медициналық қарсы көрсетілімдерді ескермегенде пайда болуы мүмкін. Вакцинациядан кейінгі асқыну жұқпалы аурумен сырқаттану кезіндегі асқынулардан мың есе сирек кездесетінін естен шығармауымыз қажет.
Әрине, соңғы шешім ата – аналармен қабылдануы тиіс. Бірақ шешім жоғары дәрежеде негізделген және жауапты болуы қажет. Себебі көп жағдайда вакцинаның пайдасы туралы күмән тудыратын ойлар, қажетті ақпараттың болмауымен байланысты.

Екпелер шын мәнінде қажет пе және
вакцинаның жеткен жетістігі қандай?
Әрине қажет, вакцинация бұл медицина ғылымының басты жетістігі болып табылады. Вакцина шығарылғанға дейін жұқпалы аурулардан балалар өлімі және жалпы өлім жағдайы он еседен жоғары болатын! Шешек ауруы миллиондаған адамдардын өмірін алып кетті. Бірақ бүгінгі күнге медицина саласында алдын алу шарасының дамуының нәтижесінде, аталған жұқпалы ауру туралы тек ғана медициналық кітаптардан оқып білуге болады.
Біршама уақыт бұрын, яғни 40 – 45 жыл бұрын полиомиелит вирусы жыл сайын жүз мыңдаған балаларды мүгедекке айналдырды, ол – бұлшық ет қимылын басқаратын жүйке жүйесінің орталығын бұзып балаларды салдануға әкелетін. Полиомиелитке қарсы иммундау науқанын жүргізу нәтижесінде, полиомиелитті жоюға қол жеткізілді, сырқаттанушылық 99% төмендеп, бес милионға жуық бала мүгедектіктен қорғалды. 2002 жылы Қазақстан полиомиелиттен еркін аумақ ретінде сертификатталған. Алайда Африка, Пәкістан елдерінде жабайы полиомиелит вирусының айналымы жалғасуда, бұл инфекцияның әкеліну қаупін сақтайды, сондықтан біз полиомиелитке қарсы вакцинациялау жүргізуді жалғастырамыз.

Неліктен балаға екпені кішкентай
жасынан салып бастайды?
Көптеген нәрестелерде қорғаныс антиденелері плацента арқылы анасынан беріледі. Бірақ бұл антиденелер нәрестенің 5-6 айлығында жоғалып кетеді. Иммунитеттің төмендеуі болады. Балалар әр – түрлі вирустар мен бактерияларды жұқтыруға бейімді болып келеді. Көптеген жұқпалы аурулар ауыр өтеді және асқынуларға әкеліп соқтырады, тіпті балалардың өмірінің алғашқы айлары немесе жылдарында өлім жағдайына әкеледі. Себебі жұқпалардан қорғануды вакцинаның көмегі арқылы жасайды.

Жалпы қолданылатын вакциналар
тиімді және қауіпсіз бе?
Балаларды сапасына кепілдік берілген вакциналармен қамтамасыз ету мақсатында Қазақстанда тұрғындарды иммундауға ҚР-да мемлекеттік тіркеуден өткен вакциналар қолданылады. Сонымен қатар балаларды кепілденген сапалы вакцинамен қамтамасыз ету мақсатында ҚР Денсаулық сақтау министірлігімен Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымымен сертификатталған вакциналар сатылып алынады. 2013 жылдан бастап ҚР әкелінген вакцинаның сапасын және қауіпсіздігін бағалау мақсатында әр – бір партиясын міндетті түрде сертификаттау енгізілген.
Құрметті ата – ана бүгінгі күнге дамыған медицинада жұқпалы аурулардың алдын алу үшін вакцинадан басқа тиімді әдіс жоқ. Баланың қауіпсіздігі Сіздің қолыңызда! Балаңыздың денсаулығының пайдасына таңдау жасаңыз және балаңыз егілмей ауырып қалса балабақшадағы, мектептегі басқа балаларға қауіп тудыратынын ұмытпаңыздар!

Н.Сыдыкбекова,
Кеген аудандық СЭББ бас маманы.