Ысырапшылдық ырық бермей тұр

Бүгінгі күні қоғамда ысырапшылдық дерті асқынып тұр. Зая кеткен әрбір сәт, қоқысқа тасталған нандар ысырап пен тұтынудың шегі мен дәрежесінің көрінісі. Тіптен қайтыс болған кісінің үйінде жаназасы оқылмай жатып, дастархан жайылу әдетке айналып барады. Қайтқан кісінің жақындары әуелі мейрамхана немесе құрбандыққа шалатын мал іздеп, көңіл айта келген жамағатқа тарататын жыртыстар сатып алумен әлек болады. Тіптен миллиондаған несие алып, қарызға белшесінен батып жатқандар қаншама. Сол себепті, Қазақстан мұсылмандары Діни басқармасы осы рәсімдерді реттеп, бір жүйеге келтіретін арнайы құжат қабылдауды басты назарға алып отырса да, ысырапшылдыққа бой алдыру толастар емес.
Осыған орай, Кеген ауданы әкімдігінің үлкен мәжіліс залында аудан әкімінің орынбасары Кеңес Қабылбековтың төрағалығымен өткен жиында Қазақстан мұсылмандары Діни басқармасының тарапынан Ас беру мәдениетін қалыптастыру және насихаттау, діни рәсімдерде ысырапшылдыққа жол бермеу және оның алдын-алу мәселелері көтерілді. Мақсаты Қазақстанның барлық аймағында шариғат шеңберінде, салт-дәстүрімізді ескере отырып, отбасылардың әлеуметтік жағдайына салмақ салмайтын және ысырапқа жол бермейтін құдайы ас беру мәдениетін қалыптастыру және насихаттау. Құдайы ас беру ата-бабамыздан келе жатқан халықтық дәстүр мен ұлттық мәдениетіміз болғандықтан, оның бүгінгі заман талабына сай кейбір тұстарын бір ізге келтіріп, келешек ұрпаққа аманат ету.
Аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы Сабыр Досымбеков, аудандық аналар кеңесінің төрайымы Бақытгүл Демежанқызы, ауылдық округ әкімдері, ауылдық округтердегі ардагерлер мен аналар кеңесінің төрағалары, аудандық «Әлмерек-Абыз Баба» мешітінің бас имамы Әзім Сатыбалдыұлы, ауылдық мешіттің имамдары, ауылдық округтердегі жігіт ағалары, сонымен қатар жергілікті БАҚ өкілдері бас қосқан жиында қазалы үйдің қайғысын қозғап емес, қайратына қолдау көрсету үшін жиналатын жамағатқа ас беру кезінде шамадан тыс ысырапшылдыққа бой алдыру орынсыз жайт екенін айтып, талқыға салды.
-Бүгінгі бас қосуымыздың себебі, Қазақстан мұсылмандары Діни басқармасының хатына сәйкес, елімізде барлық салт-дәстүрімізді ескере отырып, отбасылардың әлеуметтік жағдайына салмақ салмайтын және ысырапқа жол бермейтін құдайы ас беру мәдениетін қалыптастыру және насихаттау. Осы шараны аудан бойынша барлық елді-мекендердегі ауыл тұрғындарына Сіздер арқылы жеткізе отырып, түсіндірме жұмыстарын жүргізіп, іске асыру болып табылады,- деген аудан әкімінің орынбасары Кеңес Күнесбайұлы ысырапқа жол бермейтін құдайы ас беру мәдениетін қалыптастыру туралы жиынның күн тәртібімен таныстырды.
Аудандық «Әлмерек-Абыз Баба» мешітінің бас имамы Әзім Сатыбалдыұлы баяндама жасап, ас беру мәдениетіне тоқталды:
– Қаза болған шаңырақтың қаржылық, болмаса басқа да шығындарын азайту мақсатында, ас мәзірін ретке келтіру, соны бірізділікке шақыру жөнінде мәселені көтеріп ауданда жиын өткізіп жатырмыз. Жақынынан айырылып отырған қаралы шаңырақ «Көпшілікке ас беру-перзенттік міндетіміз» деп дастархан жайып, шектен тыс шығын жасап, ас та төк, ағыл-тегіл дастархан жаюда. Бұл, орташа табысы бар көптеген отбасыларға ауыртпашылық тудыратыны сөзсіз. Сондықтан, бүгінгі күні еске алу іс-шараларын ұйымдастыру және өткізу мәселесі шариғат заңдары мен салт-дәстүр бойынша реттеуді талап етеді,-деді ол.
Арнайы өткен кездесуде тұрғындар тарапынан қойылған сауалдар көп болды. Әсіресе, өмірден өткен марқұммен қоштасуға арналған жиынға да шектеу қою.

-Халықтың арасында екі ұдайлы ұғым бар. Біріншісі ысырапшылдыққа бармау, екіншісі байдың дүниесін байғұс қызғана ма, бұл не әдет дегенде ұғым бар. Шындығында біріншісі дұрыс сияқты, ысырапшылдыққа бармау. Толы дастарханды тонап, үйге қайтып жатамыз, бұл жасырын емес. Шама келсе, қарапайымдылықпен өткізу мәселесі дұрыс деп ойлаймын,- деген Жылысай ауылының әкімі Қайрат Нарынбаев халықты ысырапшылдыққа бой алдырмауға шақырды.
Ас мәзірін дайындаумен қатар, жиында айтылған өзге де сұрақтар бойынша Кеген аудандық «Әлмерек Әбыз баба» мешітінің бас имамы Әзім Сатыбалдыұлы жауап қайтарып, түсіндіріп өтті.
-Митинг жасауға неге тарыласыздар дегенге, үндеуде митинг жасауға бір туысқаны шығып, кім қайтыс болып жатқандығын, бір ауыз кім болғандығын айтуға негізі көрсетілген. Бірақ, бірнеше кісі сөйлеп, жаназаның уақытын он деп белгілесек, сол белгіленген уақытта бір-бірінің сөзін қайталап жатады. Уақыт жағында ескерсек,-деген ойын айтты.
Ысырапшылдыққа жол бермеуде Қарқара ауылы ауданда көш бастап тұр.
Ұлан Мойдынбеков, Қарқара ауылындағы «Әкебай ата» мешітінің бас имамы:
-Ағамыз айтқандай, кедейдің артын ашқан, байдың малын шашқан жағдай болып жатыр. Ал, енді сөздің төркініне келетін болсақ, біздің қасиетті дініміз, ислам діні адам баласының тең құқықта болуын, яғни тең болуын қадағалайтын дін. Жоғарыда айтылып отырған пікірлердің бәрі орынды. Біздің Қарқара ауылында ысырапшылдыққа қарсы күресті 2008 жылдан бері қолға алып, бір жүйеге келтіргенбіз. Дастархандағы салаттың бәрін алғыздық, қойғызбайтын болдық. Ас мәзірінің бәрін тек қатымхана да ғана берілетіндей дәрежеде келтіріп, қазір қайтыс болғаннан асқа дейінгі жайылатын дастархан қатымханаға келетін болғаннан кейін, ешкімнің бізді билеуіне мүмкіншілік бермедік. Өйткені, қатымхана мешіт ғимаратының ішінде орналасқандықтан, қазақта жақсы мақал бар: «Жаман үйді қонағы билейді» деген, -Мен айтам, егер біреу келіп дастарханға мен ананы әкеліп қоямын десе, -Сіз қоймайсыз, сіз маған қонақсыз, қазір мешіттің қатымханасындасыз, біздің айтқанымыз бойынша ғана дастархан мәзірін жасайсыз, сол бойынша таратасыз деп ескертемін. Сонымен, ауылымыздың әкімімен ақсақалдары, жастарымыз осы мәселені тура бүгінгідей жиналыста отырып, қозғадық. Кейін қолға алып, содан кейін тоқтады. Әрине, ас беру де сауапты іс. Бірақ оны шектен шығарып жібермеу, той дастарханымен шатастырмау керек. Бұл мәселе қазір жер-жерде көтеріліп жатыр. Елдің, жердің иесі ретінде өзіміздегі басқа ұлт пен ұлыстарға өнеге болуымыз қажет.
Жиын соңында аудан әкімінің орынбасары Кеңес Қабылбеков қорытынды сөз сөйледі:
-Осы жиын барысында айтылған ұсыныс-пікірлерді толықтыра отырып, хаттамаға келтіріп, шешім қабылдайық. Ауылдың ішінде осы шараны ұйымдастырып беру ауыл әкімдеріне жүктелсін. Ары қарай жұмыс істеу, оны орындау ақсақалдар алқасымен аналар кеңесі, ауыл имамдары, ауылдың жігіт ағалары бірігіп, осы мәселені дамытайық. Жиын барысында көп нәрсе айтылды, бірауыздан осы отырған көпшілік қолдап отыр. Сондықтан, бір адамның қолынан келетін жұмыс емес. Ауылдық округтегі әкімдердің жанында қауымдастықтар бар, сол қауымдастықтың жиналысымен көп дүние шешіледі. Жиналыста қаулы қабылдап, жоғарыда аталған мәселені жүзеге асыру міндеттелініп, атқаратын шаралары бекітілсін,- дей келе ысырапшылдықтың алдын алу, ас мәзірін дайындау мәселесі алдағы уақытта тұрғындар арасында кеңінен талқыланатынын атап өтті.
Осы орайда дәстүрлі ис¬лам¬ды, халықтың жағдайы, айтылған ұсы¬¬¬ныс-пікірлерді ескере отырып, жиынға қатысушылар діни рәсімдер мен жоралғылардың бірізділігі бо¬йынша шешім қабылдады. Қазақстан мұсылмандары Діни басқармасы, Алматы облысы өкілдігі ұсынған қатымханадағы бекітілген ас мәзірін бірізділікке салу бойынша дастархан да аталған жеті тағам түрі болуы тиіс:
1.Ет, күріш
2.Шелпек, бауырсақ
3.Құрт, ірімшік, қоспа, талқан
4.Май, қатық
5.Қант, науат
6.Құрма, өрік, мейіз
7.Шәй
Осы шешім бойынша Кеген аудандық «Әлмерек Әбыз баба» мешітінің бас имамы Әзім Сатыбалдыұлы, аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы Сабыр Досымбеков, аудандық ішкі саясат бөлімінің басшысы Еркінбек Қалқаев, аудандық Аналар кеңесінің төрағасы Бақытгүл Демежанқызы ауыл имамдарымен қоғамдық ұйым өкілдері алдағы уақытта бірлесе жұмыс атқаруға уағдаласты. «Дәстүрдің озығы бар, тозығы бар» демекші, ас беру мәдениетін қалыптастыру және насихаттау бағытындағы жұмыстарды жүйелі жүргізудегі маңызды шешім өңірдегі барлық ауыл-аймаққа, мешіттерге таратылып, оның орындалуы бақылауда ұсталмақ.
Сөзімізді ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынұлының: «Той деп шашылды, ас деп шашылды, ар, білім деп дәулет шашарға қай қазақтың қайраты жетер?» -деген сөзімен түйіндедік.

Дәурен
ӘБУТӘЛІПОВ.