Абзал жан еді

Кеше бала ең, келдің ғой талай жасқа,
Көз жетті бір қалыпта тұра алмасқа.
Адамды сүй, Алланың хикметін сез,
Не қызық бар өмірде одан басқа?! –деп, ақын жырлағандай, тіпшіліктің бір қалыпта тұра тұрмайтынын, қамшының сабындай қысқа ғүмыр күнделікті өзгерістерімен, қисындарымен, мысалдарымен бәрімізге паш етуде. Иә, жанымызда жарқын іздерін қалдырып, өміріңіздің бір бөлігіне айналған жылдармыз, айларымыз, күндерміз, сағаттармыз жылжып өтіп жатыр. Күні кеше ғана сырлысып, сұхбаттасып жүрген жаныңа жақын жандардың да қатары сейілуде. Бұл өмірдің ақиқаты.
Біз сол өзгерістерге, өмір деген сахнаны тамашалауға келген көрермендер іспеттіміз. Айналадағы болып жатқан құбылыстардың бізге түк қатысы жоқ секілді сезінеміз өзімізді. Әйтсе де, «Тіршілікте көрінбейміз өлместей, жүре алмаймыз ерегіспей, белдеспей. Өтейікші бірімізді-біріміз, ренжітпей, өкпелетпей, сен деспей.»-деп, Мұқағали жырлағандай, әр пенденің ерте ме, кеш пе өліммен бетпе-бет келіп, мәңгілік өмірге баз кешетіні де ақиқат. Мейлі сіз әлемді басқарыңыз, жайпаңыз, шайқаңыз, ешкімнің қолы жетпейтін жерге сарайлар салып паналаңыз, бәрібір күндердің бір күнінде Алланың маңдайыңызға жазған жазуынан ас алмайсыз. Пайғамбарымыз бақилыққа баз кешерде үйдің сыртында 80 мың, ішінде 80 мың періштенің міндетін атқарып жүргені пайғамбардың өнегелі өмірбаянында жан-жақты жазылған.Олай болса, ерте ме, кеш пе әрбір пенденің періштесінің тағдыр талқанының таусылғанын бәрімізге жеткізері анық.
Ең бастысы, өмірден баз кешкен пенденің соңында жақсылығы қалды ма, жағымсыз істері қалды ма бәріне баға беретін халық екенін ұмытпайық, ағайын. Әңгімемізді осы тұрғыдан өрбіте отырып кеше ғана арамызда жүрген, соңдарында жарқын із қалған абзал жан туралы сіздермен сыр бөліскенде жөн көрдік ағайын, туыс бауырлар. Олар ауданымызға кеңінен танымал Өжек, Нұрғали Жаңабаевтар.
Арамызда жарқылдап жүрген асыл жан, ардақты әке, соғыс және еңбек ардагері Нұрғали Жаңабаевтың өмірден өткеніне біраз жылдар өтіпті. Көзден кетсе де, көңілден кетпеген абзал азамат туралы естелік айтамыз деп кім ойлаған?.. Оның ғұмырдариясы – мәңгілік ағысқа ауысты… Оның аз ғана алтындай ғұмыры ұрпақтары ғана емес, ауылдастары үшін де сағынышқа айналғандай.
Нұрғали Жаңабаев ел басына күн түскенде қолына қару алып майданда ерлік көрсеткен ержүрек жауынгер, бейбіт өмірде қоғам байлығын еселеу үшін тер төккен нағыз еңбек адамы еді.
Нұрғали Жаңабаев Ұлы Отан соғысында генерал Чуиковтың армиясының қатарында Сталинградтағы қиян- кесті ұрысқа қатысты. 1942 жылдың қараша айында ауыр жараланып, ұзақ уақыт госпитальда емелгеннен кейін, 1943 жылдың наурыз айында жарақаты әбден жазылғанша біраз уақытқа ауылға келді. 1944 жылы 20 маусымда Совет Армия қатарына қайта алынып, 1945 жылы маусым айында аға сержант дәрежесінде Ұлы Отан соғысының екінші дәрежелі мүгедегі болып, әскер қатарынан босап туған жеріне оралды. 4 жылғы қан майданда көрсеткен ерліктері үшін «Қызыл жұлдыз», «1 дәрежелі Ұлы Отан соғысы» ордендерімен және бірнеше медалдармен марапатталды.
Соғыстан кейінгі еңбек жолын колхоздың бітпейтін жүмыстарына араласып, ферма меңгерушісі, есепшісі, бас эконамист жұмыстарын абыроймен атқарды. Еткен еңбектері, төккен терлері бағаланып, ел алғысына бөленді.
Ұлы Отан соғысында қаза тапқан майдангерлердің жары болған әпкелері Тұрлықыз, Күлшаруанға көмектесіп, соғыста қаза болған ағасы Садыханның балаларының отбасын құруына қамқорлық жасады.
Осындай жанұялық береке- бірліктің арқасында ағайынды Нұрғали мен Өжек әкелерімізден және әкпелерінен тараған ұрпақтары бүгінгі күнге дейін бөлініп- жарылмай, бірге өмір сүріп келе жатыр. Бұл өмірден түйіндегеніміз, төрт үйдегі жиырмаға жуық балалардың барлығын бірге асырап, бірге тәрбиелеп, бірге өсірген Тұрлықыз, Күлшаруан, Дейілхан, Нұрғайша сынды асыл аналарымыздың кемеңгерлігіне қалай сүйсінбейсіз.
Үнемі бауырларына, балаларына ақыл- кеңесін айтып жүретін Нұрғали ағаның інісі Жаңабайұлы Өжек (Ибраһим) білім жолын қуған жан еді. Жастайынан білімге құштар болып өскен Өжек Абай атындағы мұғалімдер институтына оқуға түсіп, ұстаз мамандығын алып шықты.
Өжек Жаңабаев өмірінің 40 жылдан аса уақытын ұстаздыққа арнап, бірнеше мыңдаған шәкірттер тәрбиелеп шықты. 20 жылдай мектеп директоры болған ұлағатты ұстаз аса мықты математик еді. Өмірден өткеннен кейін ұлағатты ұстаздың еңбегін елі дәріптеп, өзі табан аудармай 40 жыл қызмет жасаған мектебіне Үкімет қаулысымен есімі берілді. «Мен Өжектің еңбегі бағаланып, қайта тірілгеніне қуанамын»- деп, сол ұлағатты шарада Нұрғали ағамыздың толқып сөйлегені, жазушы Досжан Жанботаевтың ұстазы туралы естелік айтқаны, « Айлығымызды банкі босатпайды, банкі босатса да Таңқы босатпайды»-деген әкесінің әзілін еске түсіріп, оның құрдастарына сый-сияпат көрсеткен Қуатбек Өжекұлының жымиған жүзі де бүгінгідей көз алдымызда. Қазіргі таңда сол білім ошағы Өжек Жаңабаев атындағы мектеп болып аталады.
Тектілік пен бауырмалдықты биік ұстаған осы әкелер мен аналардан тараған ұрпақтары бүгінгі таңда Қазақстанның түкпір- түкпірінде жемісті қызметтер атқарып жүр.Барлығы да елге сыйлы, ұрпақтарына ұран болардай абыройлы азаматтар мен азаматшалар десек, артық айтқандық емес.
Күлшаруан анамыздың ұлы Заманбек Нұрқаділов ағамыз көп жылдар бойы Алматы қалалық партия комитетінің хатшысы, Алматы қаласының, Алматы облысының әкімі болып өмірінің соңына дейін халық үшін қызмет атқарды. Респубикаға кеңінен танымал Мемлекет және Қоғам қайраткері болды.
Ал, «Әке көрген оқ жонар, шеше көрген тон пішер» деген қағиданы берік ұстанған Алтаев Нұрсұлтан, Нұрқаділова Панаркүл, Қартбаев Толымбек, Нұрғалиев Бақытбек, Жаңабаев Қуатбектер өз істеріне беріле еңбек еткен тәжірибелі мамандар, облысымызға да, ауданымызға еңбек сіңірген азаматтар, азаматшалар еді.
«Өз ұлын, өз ерлерін ескермесе, ел қайдан алсын тегі кеменгерді» дегендей, бүгінде жапырақ жайған бәйтерекке айналған Нұрғали, Өжек Жаңабаевтардың әулеті ауданымыздың мақтаныштары.Олардың жарқын жолдары жас ұрпақтар үшін үлгі-өнеге.
Ғ. РАМАЗАН.