Елорда күні туралы не білеміз?

537

Елорда қалай құрылды 1991 жылы Қазақстан тәуелсіздігін алғаннан кейін, ел астанасын оңтүстіктен орталыққа қарай көшіру мәселесі көтерілді. Қазақстанның сол кездегі президенті Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың тап- сырмасымен елдің жаңа астанасын орналастыруға оңтайлы қаланы анықтау мақсатында республиканың бүкіл аумағы мұқият зерттелді. Талдау қорытындылары барлық нұсқаның ішінен ең қолайлысы А қ м о л а қ а л а с ы е к е н і н көрсетті. Бұл туралы Ел- басы өзінің « Е у р а з и я жүрегінде» атты кітабында былай деп еске алады.

«Ақмола Қазақстанның географиялық орталығы деуге болатын, Қазақстан экономикасының өрлеуінде жетекші де өскелең нүктелері болып отырған маңызды шаруашылық өңірлерге жақын орналасқан. Қала ірі көліктік арналардың қиылысында, тоғыз жолдың торабында тұр. Бұдан басқа, қала Қазақстан үшін көптеген шет елге шығудың мейлінше төте жолы – трансеу- роазия арналарына таяу қоныстанған», – деп жазған еді Назарбаев.

Қазақстанның заманға лайық жаңа астанасын салу идеясы тұңғыш пре- зидент Нұрсұлтан Назарбаевқа тиесілі екені баршаға аян. Қазақстанның Жоғарғы кеңесі 1994 жылы 6 шілдеде Назарбаевтың ұсынысымен елорданы Алматыдан Ақмолаға ауыстыру туралы шешім қабылдайды. Араға үш жыл салып, 1997 жылы 20 қазанда Елбасы астананы ауыстыру туралы жарлыққа қол қояды. Осы құжатқа сай Ақмола Қазақстанның астанасы құқығын 1997 жылдың 10 желтоқсанынан бастап иеленді. Деректер- ге сүйенсек, елорданы ауыстыру туралы шешім қабылданған кезде, Астана (қазіргі Нұр-Сұлтан) халқының саны 290 мыңдай ғана болған екен. Жаңа астананың ресми тұсаукесер тойы 1998 жылдың 10 маусымына белгіленді. Бұл күн 2006 жылға дейін астананың туған күні ретінде мерекеленіп келді. Кейінірек парламент депутаттары заңға тиісті түзетулер енгізіліп, мемлекеттік мейрамның датасы 6 шілдеге ауыстырыл- ды. Айта кетсек, Қазақстанның тұңғыш президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың туған күні елорда күнімен тұспа-тұс келеді. Елорда атауы қанша рет өзгерді Алғаш қала 1832 жылы Есіл өзенінің жағасындағы Қараөткел шатқалында Ақмола бекінісі негізделгенде пайда болды. 1863 жылы Ақмола ресми түрде округтік қала ретінде жарияланып, 1960 жылы еліміздің солтүстік облыстары кіретін тың өлкесінің орталығы болды. 1961 жылға дейін ол Акмолинск, 1961 жыл- дан 1992 жылға дейін Целино- град, ал 1992 жылдан бастап 1998 жылға дейін Ақмола ата- лып келді. 1998 жылы 6 мамырда пре- зидент жарлығымен Ақмола қаласының атауы Астана бо- лып өзгертілді. Сол жылдары елорда атауына қатысты түрлі ұсыныстар айтылған еді. Дәл сол күні Астана қаласында Сарыарқа және Алматы ауданда- рын құру туралы жарлық шықты. 2019 жылдың көктемінде елор- да атауы тағы өзгерді. Қазақстанның екінші президенті 2019 жылы 20 нау- рызда ұлықтау рәсімінде ел астанасын республиканың тұңғыш президентінің құрметіне Нұр-Сұлтан деп атауды ұсынды. Тоқаевтың бұл ұсынысын парла- мент пен қалалық мәслихат депутат- тары бірауыздан қолдады. Осылай- ша 23 наурызда мемлекет басшысы тиісті жарлыққа қол қойды. Елорданың жаңа атауы – Нұр- Сұлтан дефис арқылы жазылатын болды. Қаланың атауы қазақ тілінен алынған, «нұрдың сұлтаны» деген мағына береді. Елорда күні қалай тойланады А с т а н а күні бүгінде ж а л п ы х а л ы қ т ы қ мейрамға айнал- ды. Бұл мерекені еліміздің әр өңірі ерекше атап өтеді. Мерекелік кон- церттер, көрмелер, халықтық серу- ендер ұйымдас- тырылады. Бұған қоса, 6 шілде күні қазақстан-дықтарға бір күн демалыс беріледі. Н ұ р – С ұ л т а н д а мейрам қарсаңында бас-талатын шаралар айдың соңына дейін жалғасады. Мереке күндері алыс-жақын өңірлерден қонақтар ағылады. Бұл күндері түрлі концерттер, спорттық сайыс-тар, халықтық серуендер, фестивальдар өтеді, жас жұбайлар некесін қидырады. Мереке соңы дәстүрлі отшашумен аяқталады.