Әке-шаңырақ тірегі

312

Қазақ халқында «Әкеге қарап ұл өсер, шешеге қарап қыз өсер», «Жақсы әке балаға қырық жыл азық» және «Бір әкенің тәрбиесін жүз мектеп те бере алмайды» деген қанатты сөздер бар.
Осыған орай, «Ұлттық рухани-мәдени орталық» жобасының аясында Кеген аудандық маслихатының және аудан әкімдігінің ұйымдастыруымен «Ұлттық құндылықтар негізіндегі әке өнегесі» атты екінші рет аудандық әкелер форумы өтті.
Кеген аудандық Мәдениет үйінде өткен бұл жиын барысында үлгілі отбасы мен аға буын өкілдері бала тәрбиесіндегі әкенің рөлі мен ақылы туралы айтылды. Бірқатары өз өміріндегі әкенің орнын, тәрбие мен тәжірибесі, кеңесімен бөлісті. Әкелер балаға тәрбие беру мен отбасы өнегесін қалыптастыру жолында кеңестер беріліп қоймай, балалардың әкелерін бір-бірімен жақындастырып, түрлі тақырып бойынша ойларын ортаға салды.
Отбасындағы әкенің орны мен ұрпағына тәлім-тәрбие берудің маңыздылығын түсіндіру мақсатында өткен жиынға актер Бекжан Тұрыс, белгілі дінтанушы, «Кемел адам» кітабының авторы Қайрат Жолдыбайұлы, ауданның Құрметті азаматтары, аға буын өкілдері, мекеме басшылары, ауылдық округтің әкімдері мен ауыл қариялары және 9-11 сынып оқушылары қатысты.
Сахнаға алғаш болып, Алғабас ауылынан келген Смағұл Дәлібаев атамыз шығып, ақ батасын берді.
Кеген ауданының әкімі Нұрбақыт Теңізбаев:
– Бұл форум биыл ауданымызда екінші жыл өткізілуде, бүгінгі жас ұрпақ ертеңгі елдің тірегі. Кемел келешегіміз үшін жас ұрпақты өсиет-өнегемізбен ұлттық тәрбиеге баулу бүгінгі күннің өзекті мәселесі. «Анаға қарап қыз өсер, әкеге қарап ұл өсер» деген дана сөз бар халқымызда. Дегенмен, бала бойындағы осы жақсы қасиеттердің барлығы әке арқылы беріледі. Себебі, отбасы тірегі-ол әке. Әкенің балаға бөлетін уақыты өте маңызды, қайтара алмайтын нәрсе болса, ол әкенің отбасына бөлетін уақыты. Бүгін біз Құнанбайдай әкенің тәрбиесін бере алмасақ, ертең Абайдай ұлдарды өсіре алмаймыз. Осыны ел арасында баршаға түсіндіріп, насихаттауымыз керек. Бүгінгі өтіп отырған форумның негізгі мақсаты отбасындағы әке мен ер азаматтың рөлінің мәнін ұғындыру, жағымды отбасының бейнесін дәріптеу, бала тәрбиесіндегі әкелердің рөлін күшейту. Әке мен бала арасындағы қарым-қатынас туралы түрлі көзқарастармен тұжырымдарды бір ортаға шоғырландыру, жаңашыл идеяларға қолдау көрсету болып табылады,- дей келе, форум жұмысына сәттілік тіледі.
«Ұлттық құндылықтар негізіндегі әке өнегесі» атты тақырыпта баяндамасын оқыған аудандық әкелер кеңесінің төрағасы Қызыр Әбжанбаев отбасындағы қазақы құндылық, береке-бірлік, әулеттің өсіп-өнуі және оның ұрпақ тәрбиесіндегі ерекшелігі қоғамның өркендеуіне ықпал ететінін, бала тәрбиесінде әкенің рөлі қашанда ерекше екенін айта келе, ауданда атқарылып жатқан әкелер кеңесінің жұмысы жайлы қысқаша тоқталып өтті.
– Ұлттық тәрбие тізгінінің кетіп қалғанын ылғи да айтып жүрмін. Оған бүгінгі біздің әкелер беделінің төмендігі, заманын ойлап бәйек, айтса сөзі дәйек болатын жаны даладай, көңілі баладай, ел рухының қайыспас қара нарлары, қасиеті қалың елге азық болған қарияларымыздың азайып кеткендігі деп білемін. Бір қарияның кесімді сөзі еліңді, бір кемпірдің кесімді сөзі келінді тәрбиелеген халық болатынбыз. Ал, қазір ұлттың бойындағы осы бір қасиет көшіп кеткендей, аталарымызбен бірге кетіп қалғандай. Өз сұхбаттарымда бүгінгі ақсақалдарды көп сынаймын, ол менің тәрбиесіздігім, жас болып үлкендерге ақыл айтқандығым емес, өзім ауылда сол қариялардың шапанын жамылып өскен баламын. Ол кісілердің сол кезде айтары бар еді, жай ғана, соғымбасын беріп жатқан кезде, біз сол үйге келген қарттардың қолына су құятынбыз, бата алу үшін. Бата деген сол ұлттың бойындағы бойтұмарымен шырайлы еді ғой. Аталарымыз айтатын: «Соғым деген- берекені бекемдеп, бірлік сақтап, береке қосатын, ағайынның арасын алыстатпайтын қастерлі тағам», осындай құндылықтардың барлығын бойымызға сіңіріп айтатын. Бүгінгі жас ұрпақты тәрбиелеу- ұлт болашағы. Осындай игі шаралар ер азаматтардың отбасына көбірек көңіл бөліп, бала тәрбиесіне барынша ат салысуына өз көмегін тигізер деген үміттеміз,- деді актер Бекжан Тұрыс.
«Кемелдікке жету жолдары» тақырыбында дінтанушы ғалым Қайрат Жолдыбайұлы сөз алды:
– Осы форумды ұйымдастыруға ұйытқы болған аудан әкімі Нұрбақыт мырзаға, мәдениет басқармасының басшысы Ернат мырзаға, әкелер кеңесінің төрағасы Қызыр Байбалаұлына айрықша алғыс айтқым келеді. Мына заман өзгеше заман, алмағайып заман. Жиырмасыншы ғасыр бөлек бір ғасырда мына жиырма бірінші ғасыр бір төбе, өзінше бөтен заман. Бүкіл нәрсе ауысып жатыр, барлық нәрсе жылдам аусып жатыр, осындай алмағайып заманда ұлттық тәрбие, отбасы құндылықтары ауадай қажет. Әр адамның қолында бір-бір телефон, ол телефоннан бүкіл әлемнің жаңа ақпараты құйылып жатыр. Сонымен біздің балаларымыз, келіндеріміз, әкелеріміз, тіпті ата-әжелеріміз тәрбиеленіп, ойлары өзгеріп, басқа бір адамға айналып жатыр. Пайғамбарымыздың бір хадисі бар: «Сондай бір заман келеді, мұсылман баласы таңертең мұсылман болып, иманмен шығады кешке жақын үйге келген кезде кәпір болып оралады»,- дейді. Қазір әп-сәтте бір видео көріп, ақсақалдардың пікірі өзгеріп жатыр. Адамның ақылы атала болып жатқан бір алмағайып заман. Осындай заманда бұғанасы бекімеген, қанаты қатаймаған жас балаларды тәрбиелеу ісі өте қиын іс. Олай болса, бүгінгі ұйымдастырылып отырған форум жайдан-жай,тегін дүние емес, үлкен уайымдаудың нәтижесі деп ойлаймын,- деген дінтанушы әр отбасында кітап оқу сағатын қолға алуды тілге тиек етті. «Кемел адам» кітабынан үзінділер келтіріп, жиын соңында форум қатысушыларына «Кемел адам» кітабының жүз данасын тегін үлестірді.
Жиын барысында қорытынды сөз алған аудандық маслихат хатшысы Алмасбек Нұғыман «Бүлдіршіндердің ұлттық тәрбиесіндегі әкенің рөлі» тақырыбында сөз қозғады:
-Аталған форумды өткізудің басты мақсаты балаларды тәрбиелеуде отбасындағы әкелердің рөлін отбасында,қоғамда арттыру. Отбасының қамқоршысы, қорғаны, ақылшысы, ұрпақ тәрбиесіндегі жол көрсетушісі, сүйеніші әке екендігіне басымдық беру арқылы, өскелең ұрпақты тәрбиелеу. «Әке көрген оқ жонар!..» қағидасына басымдық беріп, әкелердің қоғамдағы жауапкершілігін арттыру. Осы арқылы біз әке назарын мектепке аудару болды. Әке көшбасшылығын насихаттауымыз қажет. Аудандық деңгейде он екі округтен бір-бір әкеден, ол әкелер сол округтегі әкелер кеңесінің төрағасы ретінде аудандық әкелер кеңесінің мүшесі болса. Он екі округтан он екі азамат және дербес бір төрағаны сайлайтын болсақ, барлығы он үш адам аудандық әкелер кеңесін құрсақ. Бұл дегеніңіз сол әкелер кеңесінің жұмыс жоспарын анықтау. Сол бағытта жұмыстар жүргізу және әкелердің өзінен әкелер атқарып жатқан жұмыстарына байланысты бірден бір есеп алынатын болады,-дей келе форумның қарарын қабылдау жөнінде ұсыныс тастап, аудандық және ауылдық округтерде әкелер кеңесін құруды тапсырды.
Аталаған форумның әке мен балаға және өскелең ұрпақққа берері көп болды. Иә, отбасында әкенің орны бөлек. Әке сол шаңырақтың бар ауыртпалығын көтеретін, асырап бағуда да, жақсы тәлім-тәрбие беруге де міндетті адам.

Дәурен
ЕРМЕКБАЙ,
Кеген ауылы.