Жалт ете қап жоқ боп кеткен жастық шақ,
Өздеріңе айта алмаған сырым бар.
Бұла сезім, ең алғашқы махаббат,
Жанарымда мөлдір шық боп тұныңдар!…
•••
Шөп шабыстың қызған кезі. Шайтансайда жұмыс қызу жүріп жатты. Осы жаз біз үшін балалық шақтан бойжеткен шаққа аттап өтер табалдырығымыз іспеттес болғаны анық еді. Біздің сезімдеріміз бүр жарып келе жатқан кез болатын. Өзімізше кекіл шашымызды тарап, айнаға қарап бойымызды түзеген күндеріміздің де осы мезгілде басталған-ды.
•••
Түс әлетінде ортақазанда ғана бас қосатын біздер (оқушылар) тамақты тез-тез ішіп алған соң өзімізше бір шоғыр болып алып әңгіме-дүкен құратынбыз. Арасында ән де айтылып, карта да ойналып жататын. Қарқарадан келген С. есімді жігіт алғашқы күннен бастап-ақ маған өзгеше бір жақындық танытып жүрді. Үнемі маған қарама-қарсы отыратын. Мондалин тартушы еді. Дауысында бір мұң бар сияқты көрінетін. Әлде менің сезімшілдігімнен бе екен, әйтеуір ол «Кәмилә» деген әнді айтқан кезде көзіме еріксіз мөлтілдеп жас келетін.
Бірде:
Мен отырмын жұпар ағаш қасында,
Неге отырмын сүйгенім жоқ қасымда.
Махаббаттың уын ішіп жүргенше,
Неге өлмедім бала сәби жасымда?,- деп көкірегі қарс айрылса, енді бірде:
Өкпелі жан жұбана ма күрсінсем,
Әлі күнге көз алдымда тұрсың сен.
Ауылыңа қарай берем, Кәмила-ау,
Қай жерлерде кіммен бірге жүрсің сен?,- деп әлдекімді елегзи іздейтін. Қалай болғанда да адамның сезіміне әсер ететін ән екен. Махаббаттың не екенін әлі білмесем де, ғашық болып көрмесем де осы ән маған қатты әсер етті. Жұдырықтай жүрегім әнге ілесіп аударылып-төңкеріліп жататын.
Бір күні түс әлетінде вагонға кіріп ән тыңдап отырғанбыз. Тағы да «Кәмила» жүректі тіліп шырқалып жатқан. Жанарыма толып қалған жас кірпігімді қағып қалсам тамып кетердей болып іркіліп-ақ тұр еді. Алғаш байқамаппын. Бір кезде басымды көтеріп қарап қалсам С-ның жанарымен жанарым тоқайласып қалды. Маған тесіле қарап отыр екен. Көз жанары өңменімнен өткендей. Денем «дір» ете түсті. Енді оған қайта қарамауға тырыстым. Бірақ қайда қашып құтылмақпын? Шығып кетудің тағы реті жоқ. Ән де бітер емес. УҺ!… Бір кезде ән де аяқталды-ау!…
Бәріміз қозғалып сыртқа шықпақ болдық. Мен орнымнан тұрып үлгермедім. С. келіп қолымнан ұстап тұрғыза беріп құшақтай алды. Алдымдағыларды қаға-маға далаға қалай атып шыққанымды білмеймін. Артыма қарамаған күйімше маялаған шөптерге қарай жүгіріп ала жөнелдім. Қыздар артымнан айғайлап жатса да қарамадым.
Не керек сол күні кеудемнің ішкі қуысында мүлде бейтаныс бір діріл пайда болды да күні бойы сол діріл денемді билеп тұрып алды. Жүрек шіркін аласұрып бір орында тұрар емес. Шабылған шөпті маялап жүріп сонау қия бетте трактормен шөп шауып жүргендерге ұрлана қарай бергенім есімде. Қараймын да дәл бір оның жанарымен тағы да түйісіп қалғандай болып көз жанарымды басқа жаққа аунатып әкетемін. Жүрегім аузымнан шығып кетердей болып атқақтай соғады. Құлағымнан ол салған ән ызыңдап кетер емес. Қойшы әйтеуір жаздың ұзақ күнін «Кәмиламен» тербеліп жүріп аяқтадым-ау!… Жүрегім дүрсілдеп соққандай ма, қалай?!… Әйтеуір сол күні басқаша бір күйге түстім.
Жұмыс аяқталған соң ортақазанға қайтуымыз керек. Сол жерде мені жездем күтіп тұрады. Әншейінде елден бұрын барып алатын мен бұл жолы елдің соңы болып әрең жеттім. Екі аяғым тұсаулы аттай болып жүргізер емес. Адымым аштырмай кібіртіктей беремін.
Ортақазанға жете бергенде қос алдындағы кішкене төбешіктің үстінде отырғандарға көзім бірден түсті. Ортасында С. да бар. Жанұшырып жездемнің тракторын іздедім. Өзен жағасындағы еңкейісте тұр екен. Бұрылмаған күйімше тракторды бетке алып тез-тез басып кете бардым. Сол жақ бүйірімнен қадалып тұрған қос жанарды да сезіп барамын. «Іш-шу-у-у-у, мына қыздың еліктей орғып бара жатқаны несі-ей?» деп жездем ысқырды. Оған да қарағаным жоқ. Келдім де трактордың қалқасына жасырындым. Жасырынып тұрып төбешік жаққа ұрлана қарадым. Қарадым да дәл бір оның жанарымен тағы да түйісіп қалғандай болып көз жанарымды басқа жаққа ала қаштым.
Сәлден соң аяңдап жездем жетті. «Не болды? Неғып асықтың?» деген сұрағына «Шаршап тұрмын» дей салдым. Тракторға көтеріліп алдымен жездем, артынан мен міндім. Мінер сәтте артқы жақтағы дөңеске тағы да көз қырымды салдым. Ол сол орнында әлі қарап тұр екен. Жездем тракторын жылдамдықтан (скорость) шығарып жіберді. Төмен қарай құлдилаған трактор сәлден соң шашалып барып от алды да қою түтінін «бұрқ» еткізді. Жүрегімнің тарсылын жездем естіп қала ма деп отыр едім енді дұрыс болды. Жүрегімнің тарсылына трактордың тарылы қосылып бірге соқты.
Сәлден соң алдымыздағы жіңішке өзеннен өткен біздер биік қырды жыралай салған жолмен өрлеп бара жаттық. Міне мына бұрылыстан соң ортақазан көрінбей қалады. Сайға кіріп бара жатып жездеме байқатпай ғана артыма қарадым. Сонау сай табанында ұзыншақ келген екі вагон, оның жанында жапырлаған адамдар, қатар-қатар тұрған бірен-саран тракторлар ғана көрінеді. Тамақ жасап жатқан ошақтың түтіні бүкіл сайға жайылып жатыр. Төбешік үстінде тұрған жалғыз адамның сол екені маған белгілі еді. Жүрегім бұлқынып-бұлқынып кетті.
Тура осы сәтте Қанат жездем «Немене, жігітіңді қимай отырсың ба?» дегені бар емес пе? «Селк» ете түстім. Бетім дуылдап ала жөнелді. «Кетші әрі, әшейін қарап отырмын»,- дедім еркелігіме басып. Өктем сөйлеп маңайлатпадым. Бірақ көкейімде «Қалайша байқап қойды екен?» деген сұрақ тұрды. Кейде жездемнің осылай «Тисе терекке, тимесе бұтаққа» деп сөйлей салатын әдеті бар еді. Сол әдетімен лақтырған таяғы бұл жолы нысанаға дәл тиген сияқты болды. Әлде ол да бірнәрсені байқап қалды ма екен?!… Бірақ кейін ол туралы ләм-мим деп тіс жарған емес.
Бұл кезде алтын күн алаулап ұясына батып бара жатқан болатын. Мен де екі бетімнің қызып тұрғанын байқадым. Әлде батар күннің қызуынан пайда болған ыстық па?!… Жоқ әлде ауырайын деп тұрмын ба?!… Әйтеуір сол сәтте екі бетім алаулап жанып бара жатты…
