Әсілі, сонау ғасырлардан алтын арқауын үзбей бүгінге жалғасып келе жатқан қастерлі де қымбатты салт-дәстүрлерімізге, жөн-жоралғыларымызға жетер ештеңе жоқ?! Әсіресе, өсіп келе жатқан жас ұрпақты ізгілікке, игілікке, жақсылыққа, туған жерді сүю мен Отаншылдыққа үндейтін дәстүрлеріміздің жоғалып кетпей, уақытпен толығып, жаңғыра жайнай, кемелдене түскені өте қажет. Тіпті ұмытылып бара жатқан дүниелерімізді қайта қолға алу да үлкен жақсылық. Осыған орай Тұңғыш Президентіміз Н. Назарбаевтың «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласына негізделген Қазақстан халқы Ассамблеясы облыстық филиалы «Қазақтану» атты ғылыми-ағартушылық жобасын жүзеге асырып келеді. Аталған жоба аясында «Достық үйі-Қоғамдық келісім» орталығының ұйымдастыруымен Кеген ауданындағы Ақай Нүсіпбеков атындағы ауылда «Тәуелсіз елдің тарихы: Ұлы даланың мәңгілік дәстүрлері» атты облыстық форум болып өтті. «Тас түскен жеріне ауыр»-демекші, бұл игі шараның сәтімен сабақталуына Кеген ауданының әкімдігі үлкен үлесін қосты. Екі күнге созылған форумға Қазақстан халқы Ассамблеясы облыстық филиалының мүшелері, облыстағы этно-мәдени орталықтардың жетекшілері, өңірдегі ауыл әкімдері, мектеп, кітапхана, мәдениет үйлерінің жетекшілері, ауыл тұрғындары қатысты.
Ұлтымыз қоңыр күз келіп, бие байлап, қымыз әзірлеудің аяқталуына орай «Сіргемөлдіретер» деп аталатын рәсім өткізетін болған. Міне, сол кезде бірнеше күнгі қымыз молынан жиналады. Аталған басқосуға туған-туыс, көрші-қолаң, ауыл қариялары шақырылып, бір семіз бағлан қозының еті асылып, үлкен астан кейін күрең күздің тамаша дәмді қымызы тартылған. Бұл шын мәнінде халқымыздың қонақжайлығын, кішіпейілдігін, ұлтжандылығын, салт-дәстүріне адалдығын білдіретін еді. Мұны қазақтар «Сіргемөлдіретер» немесе «Сірге жияр» деп атап кеткен.
Ақай ауылындағы көк құрағына, сап түзеген жасыл шыршасына толы ауылдық мәдениет үйінің жанында дәл осы «Сіргемөлдіретер» атты жөн-жоралғымыз өрнектелді. Бөлексаз ауылынан келген өнерлі де өнегелі ағамыз Қызай Бейсен алыстан ат арылтып келген қонақтарды жылы қарсы алып, аталған рәсімге жол бастады. ҚР Мәдениет қайраткері, сазгер, ақын Жақсылық Әбдіраманов көпшілікке арнап төгілте, толқыта, мөлдірете ақ батасын берді. ҚР еңбегі сіңген мәдениет қызметкері, Кеген халық театрының режиссері, Ақсу, Райымбек аудандарының Құрметті азаматы Нағима Таласбаева «Сіргемөлдіретер» рәсімін көрсетті. Қазақы киінген қыз ұлтымыздың ежелден келе жатқан қымбатты сусыны қымыздың орны, емдік қасиеті туралы қысқаша әңгімелеп өтті. Қадірменді қонақтарға қымыз тартылып, ақ тілектер ортаға салынды. Қазақстан халқы Ассамблеясы облыстық филиалы төрағасының орынбасары Ғабит Тұрсынбай, Қазақстан халқы Ассамблеясының мүшесі, филология ғылымының докторы, профессор, республикамыздың қадірменді әз анасы Асылы Осман сөз алып, игілікті салтымызды алға тартқан жұртшылыққа, оған дайындық жасаған ауыл тұрғындарына бар жақсылықты тіледі. Содан соң желінің қазығы мен бауына, биенің маңдайына сары май жағылды. «Сіргемөлдіретерден» кейін аман-есен, жұбымыз жазылмай «Қымызмұрындыққа» жетейік деген жақсы ниеттер айтылып, биелер ағытылды.
Әсерлі салтымыздан кейін көпшілік ауылдық мәдениет үйінің кіреберісіне жасалған «Шеберлер ауылының» көз тартар тамаша жәдігерлерін, көрмесін тамашалады. Осы жерде «Ақ дастархан» атты жас келіндер байқауының алғашқы сынағы басталып кетті. Қазылар алқасы, алыстан келген мәртебелі қонақтар әр ауылдан келген келіндердің қолынан шыққан ұлттық тағамдарды тамашалап, әрқайсысынан дәм татып жатты. Қонақтарды әсіресе, ауылдың сүт өнімдерінен жасалған сондай сапалы әрі дәмді тағамдары қызықтырды. Шіркін, ауылдың балдан тәтті қымызына, құрты мен ірімшігіне, сары майы мен маңызына жетер не бар десеңізші?!
Ауылдық мәдениет үйінде Қазақстан халқы Ассамблеясы облыстық филиалының «Қазақтану» атты жобасы аясындағы «Тәуелсіз елдің тарихы: Ұлы даланың мәңгілік дәстүрлері» атты облыстық форум одан әрі жалғасты. Басқосуда Кеген ауданы әкімінің орынбасары Кеңес Қабылбеков алғашқы болып сөз алып, осындай іргелі шараны аудан төрінде өткізіп отырғандарға алғысын айтып, келген қадамдарына нұр тіледі. Қазақстан халқы Ассамблеясы облыстық филиалы төрағасының орынбасары Ғабит Тұрсынбай:- «Біз аталған жоба аясында өткен жылы дәл осы аудандағы Қарқара жерінде «Қымызмұрындық» салтын өткізген едік. Онда да аудан әкімдігі үлкен қолдау көрсеткен. Сол «Қымызмұрындық» кейін Қазақстан халқы Ассамблеясы арқылы бүкіл республикаға тарады. Қонақжай елдің бүкіл жұртшылығына үлкен алғысымды айтамын. Қасиетті өлкеде тек жақсылық болсын»-деп ізгі тілегін жеткізді.
-«Қазақ қазақ емес, нағыз қазақ – домбыра!»-деген қанатты сөз бар. Мен айтар едім ұлтымыздың ежелден келе жатқан барлық салт-дәстүрін сары майдай сақтап келе жатқан нағыз қазақ сіздерсіздер! Қазақтың тілін, салтын, дәстүрін, өнерін бәрін-бәрін әрбір ұлт білуі, қадірлеуі, құрметтеуі тиіс,-деді филология ғылымының докторы, профессор, еліміздің мақтанышы Асылы Осман шын көңілімен.
Осы күні жас келін, ақ келіндердің «Ақ дастархан» байқауы, ауыл қарияларының «Сұрасаң бата берейін!» атты байқауы, түрлі ұлт өкілдерінің «Мақал-мәтел – сөз мәйегі» атты байқаулары жалғасын тапты. Әр ауылдан келген Баққожа Омаров, Қызай Бейсен, Сауыт Байболов, Марат Тақабаев, Әбдіманап Бозымбаев, Рақымберген Нұрақынов, Бөрібай Тілекметов, Әскербай Айтқұлов секілді қариялардың бәрі заттай сыйлықтармен марапатталды. Жас келіндердің «Ақ дастархан» байқауында Шырғанақ ауылынан келген өнерлі, өнегелі, он саусағы да шебер Мөлдір Сәрсенова 1 орынды иеленді. Кеген ауылынан қатысқан Жанар Асубаева 2 орыннан көрінді. Қарабұлақ ауылынан қатысқан Жадыра Өмірзақова 3 орынға қол жеткізді. Қарқаралық Айгүл Үмбетбаева «Берекелі дастархан» аталымы бойынша құрметке бөленді. Ұзынбұлақтық Шолпан Нұрханқызы «Парасатты келін» атанды. «Өнегелі отбасы» аталымы бойынша Тұйық ауылынан келген Ақерке Ынтымақ мерейлі болды. Түрлі ұлт өкілдері қатысқан «Мақал-мәтел» – сөз мәйегі» атты байқау қорытындысымен Әмина Асланоглы, Патям Қадырова, Әмиль Курбанов алғашқы орындардан көрінді. Жеңімпаздардың бәріне «Достық үйі-қоғамдық келісім» орталығы тарапынан бағалы заттай сыйлықтар берілді. Мәдениет үйінің кіреберісіне ұлттық қол өнер шеберлерінің көрмесін ұйымдастырған Алғабас, Кеген ауылдарының, Жалаңаш оқу-өндірістік комбинатының, Қарабұлақ ауылдық кітапханасының және Тұйықтан келген Гүлмира Байқұлованың, Ұзынбұлақтан қатысқан Күләш Рақметова апаның, Қарабұлақ ауылынан қатысқан Мақпал Қайырбекованың еңбектері лайықты бағаланды.
Облыстық форум келесі күні Саты ауылдық мәдениет үйінде өрнек тапты. Ауыл тұрғындары, мектеп мұғалімдері, шекара бекетінің сарбаздары, «Көлсай көлдері» ҰТП-нің қызметкерлері қатысқан үлкен жиында аудандық ішкі саясат бөлімінің басшысы Еркінбек Қалқаев қысқаша сөз сөйлеп, басқосудың шымылдығын ашты. « Достық үйі-Қоғамдық келісім» орталығының директоры Тәңірберген Қасымберкебаев:-«Біздің мақсатымыз – ұлтымыздың тілін, салт-дәстүрін, мәдениеті мен өнерін сақтау. Ұрпаққа ұлағат ету. Берері мен берекесін, мерекесін арттыру. Елбасымыз Н. Назарбаевтың «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласы бойынша жұмыстар жүргізу. Басымыз аман, бауырымыз бүтін жақсылықта жүздесе берейік!»-деді жылы ниетін білдіре. Бұдан соң ауылдағы ақсақалдар алқасының төрағасы Жағыпар Бөденбаев, ауылдағы аналар кеңесінің мүшесі Сайра Мамырова, №2021 әскери бөлімі командирінің орынбасары Қуат Әбілашимов сөз алып, осындай шараны ұйымдастырғандарға алғыстарын айтып, ойларын ортаға салды. Екі күнгі форумды Достық үйінің ұйымдастырған концерттік бағдарламасы ажарлады. Олардың биші қыздары мен Сүйінбай атындағы облыстық филормонияның әншілері әсем ән, мың бұралған бимен шашу шашты. Кіреберіске туған өлке туралы сурет көрмесін ұйымдастырған Кеген өнер мектебі, әсерлі әндерімен көзге түскен Нұрым Байбала, Сәмиға Әлдекенова, «Ереуіл» фольклорлық-этнографиялық ансамблі де лайықты сый-құрметке бөленді.
Қанат БІРЖАНСАЛ, Ақай, Саты ауылдары.
