«Олимпиадалық дипломатия» немесе Президент Қ.Тоқаев Қытай еліне қалай барып қайтты
ҚХР Төрағасы Си Цзиньпиннің шақыруымен Президент Қасым-Жомарт Тоқаев бір-екі күн бұрын XXIV қысқы Олимпиада ойындарының ашылу салтанатына қатысу үшін Бейжіңге жұмыс сапарымен барып келді. Бұл – Мемлекет басшысының биылғы шетелге жасаған бірінші сапары. Осы жаһандық спорт додасы Қытайдың ай күнтізбесі бойынша Жаңа жыл мерекесімен тұспа-тұс келді. Мұның символдық мәні зор. Қытай халқы Барыс жылын үлкен қошеметпен қарсы алды.
Қазақстан Президентімен қатар Қытай астанасына 30-дан астам мемлекеттің басшылары мен үкімет жетекшілері, корольдер отбасыларының мүшелері мен халықаралық ұйымдардың жетекшілері келді.
Бейжіңдегі ауа-райын айтар болсақ, күн ашық, қар жоқ, бірақ қара суық. Төрт жылда бір келетін спорт додасына халықтың қызығушылығы өте жоғары болды. Мәселен, тіпті дүкендерде Бейжің Олимпиадасының таңбалары бейнеленген кәдесыйларға ұзын-сонар кезек болып жатты. Жергілікті халықтың көзінен еліне деген мақтаныш пен зор қуанышты байқалды.
Қазақстан көшбасшысы Қытай астанасына 3 ақпан күні ұшып келді. Мемлекет басшысын әуежайдан ҚХР Үкіметінің Еуразия істері жөніндегі арнаулы өкілі Ли Хуэй күтіп алды. Айтпақшы, Қытайдың осы жоғары лауазымды дипломаты өткен Жаңа жыл қарсаңында – 30 желтоқсанда Ақордада Қасым-Жомарт Тоқаевтың қабылдауында болған. Сол кезде ол қысқы Олимпиаданың ашылу рәсіміне Қытай Төрағасының шақыруын табыстады. Президенттің айтуынша, олар бір бірін шамамен 40 жылдан бері біледі. Екі құрдас өткен ғасырдың 80-ші жылдарының басында Бейжіңде өте жақын араласқан.
Қазақстан делегациясы Бейжіңнің батыс бөлігінде орналасқан «Дяоюйтай» мемлекеттік резиденциясына орналасты. Бұл резиденцияның 800 жылдан астам тарихы бар. Бұрын бұл тарихи әрі көрікті жер Қытай императорларының демалысы үшін арнап салынған сарай болған. Цзинь әулетінің билігі кезінде император Чжанцзун мұнда балық аулайтын платформа салдырған. Резиденция атауы қытай тілінен аударғанда балық аулауға арналған террасса дегенді білдіреді. Содан бері резиденцияға «императорша балық аулау» атауы бекіп қалған.
Осы ретте бір нәрсені айта кеткен жөн. Қасым-Жомарт Тоқаевтан бөлек «Дяоюйтай» резиденциясында ауқымды іс-шара күндері Ресей Президенті Владимир Путин мен Пәкістан Премьер-Министрі Имран Хан ғана тоқтады, ал өзге делегациялар қонақ үйлерге орналастырылды. Әрине, бұл қытай тарапының Қазақстан басшысына, жалпы біздің елге деген ерекше құрметін, айрықша көзқарасын білдіреді.
Бүкіл әлемде өршіп тұрған коронавирустың жаңа Омикрон штамы жағдайында Қытай билігі бұрын-соңды болмаған шектеу шараларын енгізді. Бұл хаттамалық шараларға да өзінің әсерін тигізді. Мысалы, белгіленген тәртіпке сәйкес Президенттің шетелдік сапарларын дайындау кезінде Мемлекеттік күзет қызметінің, Президенттің баспасөз қызметі мен Протоколының, сондай-ақ Президенттің іс басқармасының бірнеше қызметкерінен тұратын алдын ала баратын топ құрылады. Сол алдын ала баратын топ Мемлекет басшысының Бейжіңге баруына 1,5 күн қалғанда жетті. Осындай қысқа мерзімге қарамастан, аталған жұмыс тобы ҚХР СІМ жауапты қызметкерлерімен, күзет қызметімен бірлесе отырып, сапардың барлық хаттамалық мәселесін толығымен шеше алды. Біздің делегацияға қытайлық ұйымдастырушылар тарапынан ерекше қонақжайлық көрсетілді.
Қысқы Олимпиада ойындарының ашылу салтанаты «Құс ұясы» деп аталатын ұлттық стадионда өтті. Бейжің – қысқы және жазғы Олимпиада ойындарын өткізген жалғыз қала. Дәл осы стадионда 2008 жылдың тамыз айында жазғы Олимпиада ойындарының ашылу салтанаты өткен болатын.
Қасым-Жомарт Тоқаев VIP қонақтарға арналған мінберден қазақстандық олимпиадашыларға қол бұлғап, қолдау көрсетті. Президенттің жеке фотографы түсірген суреттердің бірінен спортшыларымыз шыққан сәтте Түрікменстан Президенті Гурбангулы Бердімұхамедов пен оның делегациясы біздің Мемлекет басшысына ерекше құрметпен қарағанын көруге болады. Өзбекстан Президенті Шавкат Мирзиёев те ілтипат білдірді.
Бұл басқа командалармен салыстырғанда біздің ұлттық құрамадағы спортшылардың әлдеқайда көп болуына байланысты болса керек. Біздің олимпиадашылар елімізге медальдермен оралады деп сенеміз.
Келесі күні, яғни 5 ақпанда Халық жиналысы үйінде Қазақстан Президенті Қытай Халық Республикасының Төрағасы Си Цзиньпинмен келіссөз жүргізді.
Бұл – мемлекеттер басшыларының үшінші бетпе-бет кездесуі. Бұған дейін олар 2019 жылы қыркүйекте Бейжіңде Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қытайға мемлекеттік сапары кезінде кездескен еді.
Сонымен бірге осы уақыт ішінде мемлекеттер басшылары заманауи байланыс құралдары арқылы тұрақты хабарласып отырды. Бұл өзара ықпалдастықты жалғастыруға және нығайтуға мүмкіндік берді.
Си Цзиньпин Қасым-Жомарт Тоқаевқа ерекше ілтипат білдіре отырып, құрметпен қарсы алды. Бұны екі елдің көшбасшылары арасындағы келіссөздің мазмұнынан да, одан кейін бірге суретке түсіп, аудармашысыз сөйлесіп тұрғандарынан да байқауға болады.
Мемлекеттер басшылары екі елдің жан-жақты стратегиялық ынтымақтастығын жаңа деңгейге шығаратын нәтижелі келіссөз жүргізді. Қытай Төрағасы атап өткендей, бұл кездесу мемлекеттер арасындағы алдағы 30 жылдағы алтын дәуіріне жол ашты. Достық әрі өзара түсіністікке негізделген кездесу соңында Қасым-Жомарт Тоқаев Си Цзиньпинді елімізге мемлекеттік сапармен келуге шақырды. Қытай басшысы осы жылдың қыркүйек айында қазақ халқының қонақжайлығына куә болады деген үміттемін.
Қазақстан Президентінің жұмыс сапары ҚХР Төрағасының Олимпиаданың ашылу салтанатына келген делегациялар басшыларына арналған ресми қабылдауымен аяқталды. Қасым-Жомарт Тоқаев осы қабылдау барысында БҰҰ Бас хатшысы Антониу Гутерришпен, ДДСҰ Бас директорымен, сондай-ақ Польша, Сингапур, Қатар, Пәкістан және Орталық Азия елдерінің басшыларымен әңгімелесті. Олар Мемлекет басшысының «қасіретті қаңтар» кезінде жағдайды тұрақтандыру үшін қабылдаған шешімдеріне қолдау білдірді.
Қабылдау аяқталған соң Қасым-Жомарт Тоқаев әуежайға бет алып, Қазақстанға ұшып кетті. 5 сағаттық жолда Президент Бейжің сапарынан алған әсерімен бөлісті. Мемлекет басшысы биылғы алғашқы шетелге жасалған сапарына көңілі толатынын айтты.
Қасым-Жомарт Тоқаевтың қытай тілін жетік меңгерген әлемдегі санаулы көшбасшылардың бірі екені жалпыға мәлім. Кезінде Президент осы елде оқып, жұмыс істеген. Қытайдың мыңжылдық бай тарихы мен мәдениетін зерттеген. Мемлекет басшысының CCTV телеарнасына 2019 жылы берген сұхбатынан кейін журналистке естелік жазба қалдырғаны Қытай халқының әлі күнге дейін есінде екеніне сенімдімін. Си Цзиньпин Бүкілқытайлық халық жиналысының зәулім ғимаратында өткен келіссөздердің басында Қасым-Жомарт Тоқаевты «қытай халқының досы» деп атады.
Президент бүгінде Қытайды дамудың барлық көрсеткіштері бойынша әлемдік көшбасшылар тобына лайықты түрде қосылды деп есептейді. Қытай экономикасының әлемде екінші орында тұрғаны ешкімге құпия емес, сарапшылардың болжамы бойынша 10 жылдан кейін бірінші орынға шығуға тиіс. Қытай сияқты елмен көрші болу мемлекетіміз үшін артықшылық деп ойлаймын. Қазақстан мен Қытайдың мемлекеттік шекарасының ұзындығы — 1782 шақырым. Бірқатар мемлекет Бейжің Олимпиадасына бойкот жариялап жатқан кезде достас елді қолдамау және оның ашылу рәсіміне қатыспау дұрыс болмас еді. Президент оң шешім қабылдады.
Берік Уәли,
Қазақстан Республикасы Президентінің Баспасөз хатшысы.
«Олимпийская дипломатия»:
о том, как Президент Токаев слетал в Поднебесную
На днях по приглашению Председателя КНР Си Цзиньпина состоялся рабочий визит Президента Касым-Жомарта Токаева в Пекин для участия в церемонии открытия XXIV зимних Олимпийских игр. Это первый зарубежный визит Главы государства в 2022 году. Символично, что такое глобальное спортивное мероприятие совпало с празднованием китайского Нового года по Лунному календарю. Китайский народ с присущим ему размахом отметил наступление Года Тигра.
Наряду с Президентом Казахстана в китайскую столицу прибыли более 30 глав государств и правительств, члены королевских семей и руководители международных организаций.
Погода в столице Китая все эти дни была солнечной, без снега, но очень холодной. Настоящий «қара суық». Интерес к главным стартам четырехлетия среди местного населения был крайне высоким. К примеру, даже в магазинах наблюдались длинные очереди за сувенирами с символикой пекинской олимпиады. В глазах местных жителей была заметна радость и гордость за свою страну.
Лидер Казахстана прилетел в столицу Поднебесной вечером 3 февраля. У трапа его встретил специальный представитель Правительства КНР по делам Евразии Ли Хуэй. К слову, этот высокопоставленный китайский дипломат накануне Нового года, 30 декабря, был принят Касым-Жомартом Токаевым в Акорде, где он передал приглашение китайского лидера принять участие в церемонии открытия зимней Олимпиады. По словам Президента, они знают друг друга почти 40 лет, оба ровесники и тесно общались в Пекине еще в начале 80-х годов прошлого столетия.
В Пекине казахстанская делегация разместилась в государственной резиденции «Дяоюйтай», расположенной в западной части столицы. Эта резиденция имеет более чем 800-летнюю историю. Ранее это красивое место являлось загородным дворцом, в котором проводили досуг китайские императоры. В эпоху правления династии Цзинь император Чжанцзун построил здесь платформу для рыбалки. Отсюда и получила свое название резиденция, что в переводе с китайского значит «терраса для ловли рыбы». С тех пор за резиденцией закрепилось название «императорской рыбалки».
Примечательно, что помимо Касым-Жомарта Токаева в дни масштабного мероприятия в резиденции «Дяоюйтай» остановились только Президент России Владимир Путин и Премьер-министр Пакистана Имран Хан, в то время как другие делегации были размещены в гостиницах. Считаю, что этот факт, безусловно, подчеркивает особый статус и отношение китайской стороны к казахстанскому лидеру и нашей стране в целом.
В условиях разбушевавшегося по всему миру нового Омикрон-штамма коронавируса власти Китая приняли беспрецедентные ограничительные меры, которые также коснулись протокольных мероприятий. К примеру, по сложившейся практике при подготовке зарубежных визитов Президента заранее формируется передовая группа из числа сотрудников Службы государственной охраны, Пресс-службы и Протокола Президента, а также Управления делами Президента. Передовая группа прибыла в Пекин всего за полтора дня до приезда Главы государства. Несмотря на столь сжатые сроки, наша рабочая группа совместно с ответственными сотрудниками МИД КНР и службой охраны смогли полностью отработать все протокольные нюансы визита. В целом, чувствовалось теплое отношение китайских организаторов к нашей делегации, они показали радушное гостеприимство.
Церемония открытия зимней Олимпиады прошла на национальном стадионе под названием «Птичье гнездо». Пекин стал единственным городом, принявшим зимние и летние Олимпийские игры. Именно на этом стадионе в августе 2008 года состоялась церемония открытия летней Олимпиады.
Касым-Жомарт Токаев чествовал казахстанских олимпийцев, находясь в VIP-ложе. На одной из фотографий, сделанной личным фотографом Президента, можно заметить, как находящийся рядом Президент Туркменистана Гурбангулы Бердымухамедов и его делегация восторженно смотрели на Главу нашего государства при выходе наших олимпийцев на арену, и также стоя поприветствовали их. Президент Узбекистана Шавкат Мирзиёев также не остался в стороне.
Наверное, это связано с относительно внушительным количеством атлетов в нашей олимпийской сборной по сравнению с многими другими командами. Будем надеяться, что наши олимпийцы смогут вернуться домой с медалями.
На следующий день, 5 февраля, в Доме народных собраний Президент Казахстана провел переговоры с Председателем КНР Си Цзиньпином.
Это была их третья по счету очная встреча. Предыдущая состоялась в сентябре 2019 года в Пекине в рамках государственного визита Касым-Жомарта Токаева в Китай. При этом два лидера регулярно поддерживали контакты с использованием современных средств связи, что позволило сохранить и приумножить позитивную динамику взаимодействия.
Си Цзиньпин с особой теплотой и уважением встретил нашего Президента. Это было заметно и по содержанию беседы двух лидеров, которые в ходе совместного фотографирования пообщались друг с другом без переводчика.
Главы государств провели продуктивные переговоры, которые позволили вывести всестороннее стратегическое партнерство двух стран на новый взаимовыгодный уровень. Как подчеркнул Глава Китая, данная встреча открыла «новое золотое 30-летие отношений» между Казахстаном и КНР. В завершение встречи, прошедшей в атмосфере дружбы и полного взаимопонимания, Касым-Жомарт Токаев пригласил Си Цзиньпина посетить нашу страну с государственным визитом. Надеюсь, что лидер Китая сможет сполна оценить казахское гостеприимство в сентябре текущего года.
Программа визита Президента Казахстана в Пекин завершилась участием в приеме от имени Председателя КНР для глав официальных делегаций, присутствовавших на церемонии открытия Олимпийских игр. В кулуарах этого мероприятия Касым-Жомарт Токаев, как говорится, «на ногах» пообщался с Генеральным секретарем ООН, Генеральным директором ВОЗ, лидерами Польши, Сингапура, Катара, Пакистана, а также главами государств Центральной Азии. Они выразили поддержку усилиям Главы государства, направленным на стабилизацию ситуации в нашей стране в ходе и после «январских событий».
По завершении приема Касым-Жомарт Токаев направился в аэропорт и вылетел домой в Казахстан. В ходе 5-часового перелета Президент поделился впечатлениями о поездке в Пекин. Лидер Казахстана выразил удовлетворение итогами своего первого зарубежного визита в 2022 году.
Как известно, Касым-Жомарт Токаев является одним из немногочисленных мировых лидеров, свободно владеющих китайским языком. В свое время он учился и работал в этой стране, изучил ее богатую тысячелетнюю историю и культуру. Я не понаслышке знаю, что китайский народ до сих пор помнит, как наш Президент сделал памятную запись для журналиста телеканала CCTV после своего интервью в 2019 году. Председатель Си Цзиньпин в начале переговоров в просторном здании Всекитайского собрания народных представителей назвал нашего Президента «давним другом китайского народа».
Как считает Касым-Жомарт Токаев, сегодня Китай по достоинству входит в группу мировых лидеров по всем ключевым показателям развития. Ни для кого ни секрет, что китайская экономика является второй по величине в мире, и по прогнозам экспертов через 10 лет должна выйти на первое место. Иметь такого соседа как Китай – это большой плюс и преимущество. Протяженность казахстанско-китайской государственной границы составляет 1782 км. На фоне дипломатического бойкота Пекинской Олимпиады со стороны ряда государств, не поддержать дружественную для нас страну и не приехать на церемонию ее открытия было бы недальновидным шагом. Президент принял правильное решение.
Берик Уали,
пресс-секретарь Президента Республикик Казахстан.
