Ақтастыдан шыққан Айсара

«Қолда барда алтынның қадірі жоқ» деп жатамыз. Талай «алтындарымыздың» қадірін білмей емес, білгіміз келмей жүрген жайымыз бар. Солардың бірі- самбодан КСРО чемпионатының күміс, әлем чемпионтының қола (1992) және күміс (1995) жүлдегері, Азия чемпионы, халықаралық дәрежедегі спорт шебері Айсара Керімбекова.

Айсара, кезінде күллі әлемге танымал болған, қазір тасада қалып қойған спортшы. Дзюдо мен самбодан әлемдік деңгейге көтерілген тұңғыш қазақ қызы. Қазақ тұңғышына әркез ерекше ықыласпен  қарайтын халық ғой. Алайда, Айсара Керімбекова туралы мақалаларды оқығанда «тұңғыш балуан қызымызды аялай алмаппыз-ау!» деген өкініштің жылт ететіні рас. Кезінде  Бейсен Құранбек ағамыз балуан қыз туралы арнайы хабар жасап, «Айтуға оңай!..» бағдарламасына шақырып, сұхбат құрған. Одан кейін, іздеген жан болмады.

Балуан Айсара Керімбекова​ 1965 жылы 15 маусымда  Алматы облысы​, Кеген ауданы, Ақтасты ауылында дүниеге келген. Әкесі Керімбек пен анасы Қалила он перзент тәрбиелеп өсірген асыл жандар. Олар өмір бойы малдың соңында жүрді. Айсара сол шаңырақтың сүт кенжесі, жеті жасында жетім қалды. Жетім қалғаннан кейін үлкен ағасы Бәйдіштің қолында тәрбиеленді. Көз ашқалы көргені төрт түлік. Айсара малдың соңында жүріп, қара жұмысқа ерте араласты.

-Шөмеле-шөмеле шөпті төбемізден асыра лақтырдық, зілдей-зілдей тас көтеріп, қора салдық. Біз осылай шыңдалдық. Одан қалса, көкпар тарттым, бәйгеге шаптым. Әкеміз Керімбек кезінде мықты балуан болған деседі. Сол қасиет маған да жұқса керек, ауылда күрестен жарыс өтсе, ағаларым мені ортаға шығаратын. Той-томалақтарда үнемі ер балалармен ай­қас­тым. Мақтанғаным емес, қарсы шық­қандарды жығатынмын. Өзімнен бес-алты жас үлкен ағам Мұқатай менің әр әре­кетімді қызық көріп, кейде өзім құ­рып­тас ұлдармен төбелестіріп те қоятын. Бір сөзбен айтсам, қыз бала болып, қуыршақ ойнаған күндерім тым сирек.-дейді Айсара Керімбекқызы.

1982 жылы орта мектепті тәмамдады. 1989 жыл Алматы қаласындағы Дене шынықтыру инстутына оқуға түсіп, 1994 жылы  оқуды аяқтады. 1984 жылдан бастап «Динамо» командасының құрамында дзюдомен айналысуды бастады. 1984 жылы Брянск қаласында өткен чемпионатта Кеңес Одағы бойынша екінші орынды иеленді. Содан бастап, Кеңес одағы құрамасында сегіз жыл күресті. 1984-1996 жылдары дзюдо, самбомен қатар айналысты. Жыл сайын Қазақстанның чемпионы болды. 1984 жылы Эстония қаласында өткен чемпионатта Динамодан бірінші орын, 1985 жылы 4 қазанда Тарту қаласында өткен чемпионатта Динамодан бірінші орын,
1985 жылы 27-30 мамырда өткен чемпионатта бірінші орын, 1985 жылы 23 қыркүйекте Белорусия мемлекетінде  өткен халықаралық турнирден бірінші орын, Мәскеу қаласында 1985​ жылдың 8 наурызда өткен халықаралық турнирден бірінші орын, Брянск қаласында өткен СССР чемпионатында  екінші орын, 1985 жылы қыркүйекте Мәншүк Мәметова атындағы халықаралық  турнирде бірінші орын, 1986 жылы 12 қазанда Самбо және дзюдодан Минск қаласында өткен турнирде екінші орын, 1987 жылы 1 қазанда Херсон қаласында өткен халықаралық турнирде бірінші орын, 1988 жылы 13-14 сәуірде Целиноград қаласында өткен жазғы студенттер сайысы арасындағы ойыннан бірінші орын, 1988 жылы 18-21 сәуірде халықаралық турнирден Эстония қаласында екінші орын, 1989 жылы 17-21 мамырда Краснокамск халықаралық турнирден бірінші орын, 1989 жылы самбодан Мәскеу қаласында өткен «Мемориал А.А.Харлампиев» атындағы халықаралық турнирде 3 жыл қатарынан бірінші орын алды. 1989
жылдың 1 шілдесінде Александров қаласында өткен әйелдер арасындағы жарыстан екінші орынды иеленді. 1989 жылы қарашаның 18-21 күндері өткен кәсіподақтың чемпионатынан самбодан бірінші орын, 1990 жылы Житомир  қаласында өткен чемпионаттан бірінші орын, 1991 жылы 10 тамызда Минск қаласында өткен Х жазғы​ Спартакиада да бірінші орын, 1992 жылы маусымның 4-6 күндері Владивосток қаласында өткен «Чемпионат востока» турнирінде бірінші орын иеленді.

1992 жылы еліміздің таңдаулы он спортшысы қатарына енді.

1994 жылы маусымның 17-21 күндері өткен Азия чемпионатында самбодан үшінші орын, 1992 жылы Минск қаласында өткен чемпионатта үшінші орын, 1995 жылы Калининград қаласында өткен әлем чемпионатында екінші орын, 1995 жылы Алматы қаласында өткен жазғы жарыста қол күрестен​ екінші орын​ды жеңіп алған.

Осылайша, өткен ғасырдың 80-90 жылдары Айсара Керімбекованың даңқы дүркіреп басқа да ірі халықаралық додаларда жеңіс тұғырына көтерілді. Ең бастысы, Айсара Керімбекова күрес өнеріндегі қазақ қыздарының көшін бастады.

         -Қазір қайда жүрсіз, не жұмыс істейсіз?- деген сауалымызға:

-Мен үлкен спорттан кеткелі біраз жыл болды. Дегенмен күнделікті жаттығулардан қол үзген жоқпын. Ол өзім үшін керек. Көбінесе жаяу жүремін, қара жұмыс істеймін, мен үшін ол да- спорт. Ұзақ жылдар бойы Алматыдағы түрлі мектептер мен гимназияларда денешы­нықтыру пәнінің мұғалімі ретінде жас жеткіншектерді спортқа баулып, күрес өнерінің қыр-сырын үйреттім. Қазіргі кезде Алматы қаласындағы құрылыс колледжінде еңбек етіп жүрмін. Бұл жерде оқу- тегін. Құрылыс, қазақтың ұлттық аспаптарын жасау, автоэлектрик, дәнекерлеуші, дизайнер сынды мамандықтарды оқытады. 41 мың теңге шәкіртақысы бар, жақында жатақханасы болады. Білім алып жатқандардың дені қарапайым ауылдың балалары. Мен оларды жаттықтырып, күрес, тоғызқұмалақпен түрлі жарыстарға апарамын. Солардың арасында елеулі табыстарға қол жеткізіп жүрген шәкірттерім де бар.- деген спорт саңлағы қиналып жүрген қазақ балаларын өзі жұмыс істеп жүрген білім шаңырағына оқуға шақырды.

-Бір күні жалғыз өзім ауылдан тыс­қары жерде мал бағып жүргенмін. Бір ме­зетте астымдағы атым үрке бастады. Артынша қойлар жан-жаққа быты­рап, қашты. Сөйтсем, бір қасқыр отар­ға шапқан екен. Қамшы қолымда, қуып кеттім. Ол да сезімтал пәле ғой, алға­шында жас бала деп менсінбеді ме, әйтеуір баяу қашты. Ақыры мен оны қуа­лап жүріп, қамшымен сабап өлтірдім. Көп кешікпей Мәскеудегі орталық басы­лымдардың бірінде осы оқиға жайында көлемді мақала жарық көрді. Іле-шала республикалық газеттердің де тілшілері сұрақтың астына алды. Міне, әпкең осындай еді. Сыйды да, құрметті де, өзектен тепкенді де көрдік.- деген балуан әпкеміз қасқырды қамшымен ұрып алған сәтін сөз арасында еске алды.

Айсара Керімбекова кезінде даңқты Мұстафа Өзтүрік, Серік Қонақбаев, Дәулет Тұрлыхановтармен бірге жүрді. Жауырыны жерге тимеген Жақсылық Үшкемпіровтің мектебінде болып, жарыстарға барған Айсарадай балуан қыз қазақ елінің дүниежүзілік деңгейде танылуына зор үлес қосты.

Тек, шаршамаңыз, бойында күш-қайраты бар сіздей жандар халыққа әлі де керек-ақ! Қазақтың даңқын асырған балуан Айсара Керімбекованы ұмытпайық һәм ұлықтайық! Барды бағалайық! Жаныңда жүр, жақсы адам!