Болмыс – Алладан, Мінез – өзіңнен

Сарт- сұрт,тарс- тұрс зып етіп өтіп жатқан өмірді сүріп келеміз, зымыраған уақыт, өтіп жатқан күндер. Құнсыз деп айтуға болмас, бірақ көз ілеспей жатқаны, рас. Өмірге келген соң алдың мен артыңа есеп бересің ойланасың, толғанасың, өткен өміріңе баға бересің. Себебі, сен адамсың, өмірдің құндылықтарына баға бере аласың. Уақытқа таңқалайын ба? Адамға таңқалайын ба? Заманға ма?
Өзіне көңілі толмай жатқан адам баласына не деген берілген бостандық, шегі жоқ мүмкіндіктер, кетіп жатқан бос уақыт. Бүгін ішім алай-дүлей. Бізге берілген дене-бітімді өзгерте алмаспыз, дегенмен де болмысымызға шамамыз келеді? Көзіміз көк болса ләж жоқ көнеміз, себебі Алла жаратқан. Бойымыз қысқа болса да. Денімііз сау.
Әлеуметтік желінің шарықтап жатқаны соншалық күнде жаңалық көреміз, тыңдаймыз, естиміз. Жаға ұстатар жағдайлар көп-ақ. Еш сөзге келісе алмайтын адам баласының ерсі қыл ықтарынан көз сүрінеді… Бітімің Алладан екені хақ. Болмысың оның ішінде мінезіңді түзеуге болады ғой. Ақылға салу, өзіңді тежеу қиын, әрине, бірақ сонша өміріңді сарп еткізгенше сабырға келуге болады. Арам ойлаудан бұрын ақылға салсақ? Бітім Алладан. Ал болмыс ше? Мінез ше? Осы сұрақтар-бүгінгі адамның жүрегіндегі, санасындағы күрделі түйіндердің бірі. Таңмен таласа оянған адам кешке дейін зымырап өтетін уақытқа ілесе алмай әлек. Заман жүріп жатыр, уақыт зымырап жатыр. Алайда осы қозғалыстың ішінде адам өзінің ішкі дүниесіне қаншалық үңіле алды? Бізге берілген дене – жаратылыстың сыйы. Оны өзгерту қолдан келмес. Көзіміз көк пе, қара ма– ол Алланың шешімі. Алайда адам баласының ең керемет қасиеті – өзгеруге қабілеттілігі. Мінез – болмыстың айнасы, ал мінезді түзеу – адамның ерік-жігерімен келетін нәтиже. Бүгінде әлеуметтік желілерден жаға ұстатар жаңалықты күн сайын кездестіреміз. Ондай жағдайлардың көбі тәрбие мәселесіне келіп тіреледі. Қоғам болған соң, «тәрбие қайдан басталуы керек?» деген сауал да туындайды. Бүгінде көпшілік тәрбие тізгінін мектепке ұстатып қойғандай. Бір мәселе бола қалса, оқушыны кінәлап, мектепке міндет жүктеледі. Иә, жас ұрпақтан бастайық, тәрбиелейік, бағыт берейік. Бірақ қоғамдағы бұзақылық, ерсі қылық тек балалардың ісі ме? Көше бойында, интернет әлемінде, тіпті жауапты қызметтегі ересектердің өзі ақылға сыймайтын әрекетке барып жатқаны аз емес.
Сонда біз қандай ұрпақ өсіріп жатырмыз? Үлгі болар үлкеннің өзі жөнге келмесе, жас бала кімнен үйренбек? «Ұяда не көрсе, ұшқанда соны іледі» дейді халық даналығы. Бұл – ата-анадан, үлкеннен көрген тәрбие өмірлік бағдар болатынын білдіреді. Қоғамды түземек болсаң, алдымен өз болмысыңды түзе. Мінез – тұла бойыңдағы тәртіп. Ақыл – ардың күзетшісі. Ал сабыр – осы екеуінің шын қорғаны. Арам ойдан бұрын ақылға салайық, бір сәт ойланып көрейік: біз қандай із қалдырып барамыз? Уақыт – ең қымбат қазына. Ол ешқашан кері қайтпайды. Сондықтан адам – өткеніне есеп беріп, келешегін ақылмен бағамдай алатын тіршілік иесі. Біз – сол жауапкершілігі бар жаратылыс екенімізді ұмытпауымыз керек.
Бітім – Алладан, оған дауа жоқ. Бірақ болмысың– өз қолыңда. Өзгергің келсе, бүгін баста. Себебі ертең кеш болуы мүмкін. Адам өзгерсе – қоғам өзгереді. Қоғам түзелсе – заман жаңарады.

Айжан Омарова,
Ыдырыс Көшкінов атындағы орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі.